Գեղարդի վանք
Վայրը՝ Հայաստան Կոտայքի մարզ : Տեսակը՝ վանական համալիր : Երևանից 48 կմ
Գեղարդը բառացիորեն — նիզակ օգտագործում է նաև հին անուն ՝ Այրիվանք «քարանձավային վանք», ավելի հաճախ ՝ Գեղարդ — վանական համալիր, եզակի ճարտարապետական կառույց Կոտայքի մարզում, Հայաստանում: Գտնվում է Գողտ գյուղի կիրճում (Ազատ գետի աջ վտակ) Երևանից մոտ 48 կմ հարավ-արևելք: ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն նշված է որպես Համաշխարհային ժառանգության վայր:Ավելի ամբողջական անուն է Գեղարդավանքը բառացիորեն ՝ «նիզակի վանք»: Վանական համալիրի անվանումը գալիս է Լոնգինուսի նիզակից, որը խաչով խոցեց Հիսուս Քրիստոսի մարմինը և Թադեոս առաքյալի կողմից բերվեց Հայաստան ՝ ի թիվս այլ մասունքների: Այժմ նիզակը ցուցադրվում է Էջմիածնի թանգարանում: Վանքին հարակից ժայռերը Գոխտի գետի կիրճի մաս են կազմում, որը, ինչպես վանական համալիրը, ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում: Վանական համալիրի տաճարներից մի քանիսը ամբողջովին փորված են ժայռերի ներսում, իսկ մյուսները ՝ բարդ կառույցներ, բաղկացած են ինչպես պատերով, այնպես էլ սենյակներից, որոնք փորված են ժայռի խորքում: Վանական համալիրի տարածքում կան բազմաթիվ փորագրված քարե պատեր և ազատ խաչքարեր `հայկական ավանդական քարե հուշահամալիրներ խաչերով: Գեղարդը զբոսաշրջիկների կողմից Հայաստանում ամենաշատ այցելվող վայրերից մեկն է:Վանական համալիրի կառուցման պաշտոնական տարբերակից զատ՝ գոյություն ունի ավանդական տեսակետ, որի համաձայն, մի ազնվատոհմիկ ընտանիքից քույր և եղբայր որոշել էին թողնել աշխարհիկ կյանքը և ձորի մեջ տաճար կառուցել։ Նրանք խնդրում են Աստծուն օգնել իրենց։ Առավոտյան արթնանալով՝ տեսնում են իրենց բրիչը` խրված լեռան կատարին, և քրտնաջան աշխատանքով աստիճանաբար ժայռի մեջ բացում են մի տաճար, որտեղ էլ կնքում են իրենց կյանքի մահկանացուն։